[ Pobierz całość w formacie PDF ]
-poziomie panuje indeterminizm, na makropoziomie, do którego należą zdarzenia
neuronowe i wszystkie powszechnie znane obiekty, panuje determinizm.
Niewzruszenie harda odpowiedz na determinizm (przeciwstawiona bezsil-
ności), przekonanie, że coś na przykład, nadzieje życiowe pozostaje przez
determinizm nietknięte i nie musi być porzucane, nawet jeżeli jest on prawdziwy.
Nomiczne korelaty dwa elementy powiązane nomicznie, z których jednak
żaden nie wyprzedza czasowo drugiego, a zatem nie będące okolicznością warun-
kującą i jej skutkiem.
Odpowiedzialność zob. odpowiedzialność moralna.
Odpowiedzialność moralna używane na wiele sposobów określenie zwią-
zane z uznawaniem osób za moralnie odpowiedzialne, co się łączy z pewnego ro-
dzaju moralną dezaprobatą osób podejmujących działania szkodliwe bądz z przy-
znawaniem moralnej odpowiedzialności za słuszne czyny jako wyraz moralnej
aprobaty.
Odpowiedzialny moralnie niekiedy tyle co wolny w działaniu w jed-
nym bądz drugim rozumieniu słowa wolny , a zatem taki, że można mu przyznać
moralną odpowiedzialność rozumianą na jeden z dwóch sposobów.
Odpowiedz jedna z trzech możliwych reakcji na myśl o czymś choćby
o nadziejach życiowych. Przy założeniu prawdziwości czy prawdopodobieństwa
determinizmu owe trzy możliwe reakcje to: niemoc, niewzruszenie i afirmacja.
Okoliczności warunkujące zespół warunków albo zdarzeń koniecznych
do zajścia pózniejszego względem nich skutku bądz pozostających z owym skut-
kiem w nomicznej zależności, przez co niemożliwe jest zajście jakiegokolwiek
zdarzenia różnego od skutku.
Przyczyna zdarzenie lub uwarunkowanie w obrębie okoliczności warunku-
jących, wyróżnione jako zasługujące na szczególną uwagę na przykład czyjeś
działanie albo jakieś niezwykłe wydarzenie.
Psychoneuronowa bliskość fakt istnienia bardzo bliskiego związku mię-
dzy zdarzeniem umysłowym i równocześnie zachodzącym zdarzeniem neurono-
wym.
Psychoneuronowa para zdarzenie umysłowe wraz ze swoim nomicznym
korelatem równocześnie zachodzącym zdarzeniem neuronowym, często będą-
ce przyczyną bądz okolicznością warunkującą dla następnej tego rodzaju pary.
Skutek zdarzenie, którego zajście gwarantują okoliczności warunkujące.
Sprawca istota, zwana niekiedy jaznią, o której twierdzi się, jakoby miała
sprawiać zdarzenia mentalne.
Sprawiany wybór lub działanie wybór lub działanie zawdzięczane oso-
bistej mocy sprawczej osoby, która je dokonuje.
105
Sprawstwo jako moc sprawcza nasza domniemana osobista moc zapo-
czątkowywania zdarzeń umysłowych i decyzji, zwana często wolną wolą.
Sprawstwo jako zdarzenie lub przejaw pojawienie się lub wyłonienie
zdarzenia umysłowego decyzji bądz czynu (l) takiego, że pojawiłyby się one
nawet wówczas, gdyby osoba i jej sytuacja pozostały pod każdym względem takie
same bądz (2) takiego, że osoba może zostać w pewnym sensie obciążona odpo-
wiedzialnością moralną za zaistniałe zdarzenie czy podjęte działanie jako będące
przejawem mocy sprawczej.
Teoria identyczności teoria mogąca przybierać wiele postaci, która głosi,
że umysł jest numerycznie identyczny z mózgiem, że istnieją jako jeden obiekt
bądz, że każde zdarzenie umysłowe identyczne jest z równocześnie zachodzącym
zdarzeniem neuronowym. Teoria ta uważana bywa za truizm lub nonsens.
Teoria jednocząca teoria (stanowiąca część zawartej w tej książce teorii
determinizmu), która mówi, że zdarzenie neuronowe i równocześnie zachodzące
zdarzenie mentalne nie są jednym i tym samym, lecz, że tworzą psychoneuronową
parę, czy też, że pozostają w zależności nomicznej.
Utylitaryzm doktryna moralności pojawiająca się w kilku postaciach, mó-
wiąca, że właściwe działanie, sposób postępowania czy instytucja to takie, które
z największym prawdopodobieństwem przyczynią się do uzyskania największej
osiągalnej sumy satysfakcji, bądz też największej przewagi satysfakcji nad nie-
ukontentowaniem.
Wolna wola rodzaj albo składowa wolności gwarantowana przez naszą
domniemaną osobistą moc zapoczątkowywania wyborów, a przez to i działań.
Wolność stan, warunki bądz posiadanie wiążące się z dobrowolnymi wy-
borami i działaniami lub też dobrowolnymi działaniami i wyborami, ale równo-
cześnie sprawianymi.
Wolny wybór, decyzja, działanie (1) dobrowolny, a zatem zgodny z deter-
minizmem, bądz (2) dobrowolny i zarazem sprawiany przez podmiot albo też
zawdzięczany wolnej woli, przez co niezgodny z determinizmem.
Zdania warunkowe podklasa zdań jeżeli to , do której należeć będą wy-
powiedzi w rodzaju: Jeżeli coś zostanie draśnięte, to się zapali , nie będą zaś
inne, jak choćby: Jeżeli jest kawalerem, to jest nieżonaty .
Zdarzenia umysłowe, zdarzenie mentalne rzeczywiste zdarzenia, istnie-
jące w czasie i przestrzeni, mające intencjonalny i subiektywny charakter, w pe-
wien sposób pokrewne równocześnie zachodzącym zdarzeniom neuronowym.
Zdarzenie uwarunkowane skutek albo innego rodzaju zdarzenie, pozo-
stające w nomicznym związku z czymś innym.
Związek nomiczny w swej zasadniczej postaci takie powiązanie dwóch
elementów, że jeśli pojawi się lub, gdyby się pojawił pierwszy, to cokolwiek by
się poza tym działo, pojawiłby się także i drugi.
106
Związek przyczynowo-skutkowy najbardziej znana postać związku no-
micznego, którego jeden ze składników okoliczności warunkujące poprze-
dza czasowo drugi.
%7łarliwe pragnienie pragnienie, na realizowanie którego osoba zgadza się
[ Pobierz całość w formacie PDF ]